با توجه به تغییرات روز افزون در بازار و افزایش رقابت ها که همه کسب‌وکارها با آن روبرو هستند، شما نمی‌توانید بدون داشتن سواد کافی پیش بروید، باید امید داشته باشید که کار سخت و سخت‌کوشی برای موفقیت در کسب‌وکار و طراحی کسب و کار ضروری است.

همانطور که نمودار سازمانی روابط کاری افراد در یک کسب‌وکار را نشان می‌دهد، یک طرح کسب‌وکار و استزاتژی یک شرکت موفق خوب کمک می‌کند تا چشم‌انداز کارآفرینی شکل و جوهره بگیرد، مکانیزمی را ایجاد می‌کند که مالکان، مدیران و کارکنان را قادر می‌سازد تا به صورت اثربخشی عمل کنند. هر چه طرح کسب‌وکار بهتر باشد، کسب‌وکار شما برای شناخت و ارزیابی فرصت‌ها و ریسک‌‌های پیش‌ روآماده تر خواهد بود. با ما در ادامه همراه باشید تا با هم بررسی کنیم چه اقداماتی برای طراحی یک طرح کسب و کار باید انجام دهیم .

تعریف مدل کسب و کار

 اجزای مدل کسب‌وکار

1. پیشنهاد ارزش (Value Proposition):

2. بخش‌های مشتری (Customer Segments):

3. کانال‌ها (Channels):

4. روابط با مشتری (Customer Relationships):

5. جریان‌های درآمدی (Revenue Streams):

6. منابع کلیدی (Key Resources):

7. فعالیت‌های کلیدی (Key Activities):

8. شرکای کلیدی (Key Partnerships):

9. ساختار هزینه (Cost Structure):

اهمیت مدل کسب‌وکار

چه زمانی باید از یک طرح کسب‌وکار استفاده کرد

طرح کسب‌وکار با ابزارهای فراوانی می‌تواند به اهداف خود دست یابد. طرح کسب‌وکار بیشترین استفاده را هنگام شروع یا گسترش یک کسب‌وکار، توسعه محصولات جدید، جستجوی منابع مالی، تصمیم‌گیری در زمینه مدیریت و حفظ کنترل، برای شما دارد .

شروع کسب‌وکار

در مرحله راه‌اندازی یک کسب‌وکار، وجود یک طرح کسب‌وکار می‌تواند تفاوت بین شکست و موفقیت را مشخص کند. به جای اینکه کسب‌وکار شما به هر طرف توسعه یابد، می‌توانید از این طرح برای ادامه کار خود استفاده کنید. برخی از سؤالاتی که طرح کسب‌وکار شما باید پاسخ دهد، عبارت‌اند از:

• نوع کسب و کار ما چیست ؟

• خدمات یا محصولات ما چیست؟

• رقیبان ما چه کسانی هستند؟

• بازار هدف ما کیست؟

• بهترین استراتژی های بازاریابی چیست؟

• چگونه باید از منابع استفاده شود؟

توسعه کسب‌وکار

طرح کسب‌وکار همچنین می‌تواند به کاهش ریسک‌هایی که یک کسب‌وکار هنگام شروع یا توسعه که با آن‌ها مواجه می‌شوید، کمک ‌کند. یک طرح کسب‌وکار به ویژه در مراحل توسعه بسیار مهم است؛ زیرا یکی از مواقع پر ریسک‌ برای یک کسب‌وکار است. اگر یک کسب‌وکار به دنبال آن باشد تا سریع توسعه یابد، قبل از تسلط بر سطح فعلی فعالیت خود، کیفیت خدمات و محصولات آن اغلب آسیب می‌بینند. از طرف دیگر، اگر یک کسب‌وکار بیش از حد منتظر بماند، بازار می‌تواند از محصولات مشابه اشباع شده و فرصت از دست رفته به وجود آید.
طرح کسب‌وکار با پرداختن به مواردی مانند زمان‌بندی، میزان توسعه (میزان رشد در هر سال ) و نوع گسترش می‌تواند شما را به یک انتخاب درست راهنمایی کند .

توسعه محصولات جدید

در بیشتر کسب‌وکارها نیاز به تولید محصولات جدید واقعیتی است که با چالش‌های مداوم برای بر طرف کردن نیازهای در حال تغییر مشتریان ایجاده شده است. برای تداوم رقابت، کسب‌وکار شما باید بتواند این نیازها را پیش‌بینی کرده و بتواند به آن‌ها پاسخ بدهد . راه تحقق این امر از طریق خدمات جدید یا بهبود محصولات موجود است.

اگر در کسب‌وکار خود برنامه‌ای برای هدایت آن نداشته باشد، احتمال ارائه ایده‌های سودآور برای محصولات جدید و یا اصلاح محصولات به حداقل می رسد . برای استفاده بیشتر از منابع در هنگام رشد کسب‌وکار باید برنامه‌ای منظم داشته باشید.

تأمین مالی

وام‌دهندگان تجاری مانند بانک‌ها و شرکت‌های تأمین مالی انتظار دارند قبل از اینکه به یک کسب‌وکار وام بدهند یک طرح کسب‌وکار را امری بدیهی بدانند. حتی وقتی وثیقه کافی برای تضمین وام وجود داشته باشد، باز هم یک طرح کسب‌وکار لازم است که نشان دهد کسب‌وکار به کجا می‌رود و سرمایه مورد نظر چگونه بکار گرفته می‌شود.
یک طرح کسب‌وکار از اهمیت بیشتری برخوردار می شود ، زمانی که شما به دنبال سرمایه‌گذاری هستید،

تصمیم‌گیری مدیریت

شاید ارزشمندترین کاربرد طرح کسب‌وکار در تصمیم‌گیری مدیریت باشد. یک طرح کسب‌وکار با تشریح آنچه کسب‌وکار می‌خواهد انجام دهد و ارزیابی محیط خارجی و داخلی آن تصویر کلی از آن کسب‌وکار را نشان می‌دهد. این امر به کارآفرینان یک مزیت واقعی می‌دهد. آن‌ها می‌توانند به جای اینکه به یک جنبه از مسأله نگاه کنند، آن را از همه دیدگاه‌ها در نظر بگیرند و تصمیماتی را به نفع کل کسب‌وکار اتخاذ کنند.

کنترل

یکی دیگر از موارد اصلی استفاده از طرح کسب‌وکار به عنوان ابزار کنترل است.

 اهداف خود را برآورد می‌کنید؟

آیا ظرفیت تولید طبق برنامه افزایش می‌یابد؟

این کسب‌وکار همان کاری را انجام می‌دهد که برای آن در نظر گرفته شده است؟

طرح کسب‌وکار

هنگامی که در مورد شروع نوع و مدل  کسب‌وکار تصمیم‌گیری می‌کنید، باید برای تدوین طرح کسب‌وکار خود آماده شوید. ممکن است دچارسر در گمی بشید که از این مرحله صرف نظر کنید یا اشخاص دیگری را برای انجام کار استخدام کنید؛ به هیچ وجه این کار را نکنید. تلاشی که شما برای آن انجام داده‌اید، بعداً هنگامی که فعالیت کسب‌وکار شما عملی می‌شود، جبران می‌گردد.

اگرچه هر طرح کسب‌وکار منحصر به فرد است، اما منعکس‌کننده ایده‌ها و اهداف شخصی کسی است که آن را تدوین کرده است، با این حال عناصر یا بخش‌های خاصی در همه برنامه‌ها مشترک است. همانطور که در خلاصه طرح کسب‌وکار زیر نشان داده شده است، برنامه شما باید بگونه‌ای تنظیم شود که اطلاعات اساسی را در قالبی مختصر و منطقی ارائه دهد.

رئوس مطالب طرح کسب‌وکار

رئوس مطالب یک طرح کسب‌وکار :

• صفحه عنوان

• فهرست مطالب

• خلاصه اجرایی

• بیانیه مأموریت

• شرح کسب‌وکار یا صنعت

• شرح محصولات یا خدمات

• داده‌های سازمانی

• استراتژی بازاریابی

• تحلیل رقابتی

• برنامه عملیاتی

• اطلاعات مالی

صفحه عنوان

صفحه عنوان باید شامل نام کسب‌وکار، آدرس آن، شماره‌های تماس و نام تمام صاحبان کسب‌وکار باشد. اگر کسب‌وکار شما هنوز در مرحله ایده و فکر است، فعلاً از آدرس و شماره تلفن خود استفاده کنید. نکته مهم، ارتباط وام‌دهندگان، سرمایه‌گذاران و سایرین با شما از طریق این اطلاعات است. همچنین بهتر است هر نسخه از طرح خود را شماره‌گذاری کرده و نام افرادی که آن را دریافت کرده‌اند ثبت کنید.

فهرست عناوین

لیستی از مطالب موجود در طرح کسب‌وکار است. این لیست نه تنها مروری بر آنچه در برنامه شماست ارائه می‌دهد، بلکه خوانندگان را قادر می‌سازد تا سریعاً آنچه را که به دنبال آن هستند پیدا کنند.

خلاصه اجرایی

خلاصه اجرایی میکی از مهم ترین عناصر طرح کسب‌وکار است و باید تصویری مختصر اما واضح از کسب‌وکار شما را ارائه دهد. هدف خلاصه اجرایی برای علاقه‌مندسازی خوانندگان است؛ متقاعد کردن خواننده برای بررسی دقیق برنامه‌ها است. از جمله نکاتی که باید در خلاصه اجرایی بیان شوند، عبارت‌اند از:

• وضعیت هم اکنون کسب‌وکار و مشخص کردن تاریخ و زمان شروع فعالیت کسب‌وکار

• شرح خدمات و محصولات

• اطلاعاتی در مورد بازار هدف و ابزار دسترسی به آن

• نقاط قوت کسب‌وکار برای دستیابی به اهداف

• برنامه‌های بلند مدت و کوتاه مدت

• پیش‌بینی‌های مالی

• میزان سود مورد انتظار

خلاصه‌سازی همه این اطلاعات در چند صفحه کار آسانی نیست. با تمرکز بر واقعیت‌های کلیدی می‌توان این کار را انجام داد.

بیانیه مأموریت

بیانیه مأموریت باید دورنمای شما از آن کسب‌وکار را مشخص کند و تعیین نماید که به دنبال چه چیزهایی هستید. بیاینه مأموریت می‌تواند به اندازه یک جمله یا چند پاراگراف کوتاه یا بلند باشد. بیانیه مأموریت با تمایز کسب‌وکار شما از دیگران، همان چیزی است که کسب‌وکار را معرفی و فلسفه کارآفرینی و ارزش‌هایی که برای شما مهم است را بیان می‌کند.

شرح کسب‌وکار یا صنعت

این بخش باید با بیان اهداف آرمانی و عملیاتی کسب‌وکار، تعریف کسب‌وکار و نیات آن آغاز شود. این بخش اطلاعات اولیه در مورد تأسیس کسب‌وکار، مالکیت و ساختار قانونی آن، ماهیت صنعت و نقش کسب‌وکار شما در آن صنعت را ارائه می‌دهد . همچنین باید اطلاعات مربوط به تغییرات بازار که منجر به افزایش تقاضا می‌شود را جمع‌آوری کنید.

شرح خدمات و محصولات 

شرح خدمات و محصولات آنچه را که کسب‌وکار شما به فروش می‌رساند یا پیشنهاد فروش را تعیین می‌کند. محصولات یا خدمات خود را با جزئیات شرح دهید: ویژگی‌ها، سطح کیفیت و عملکرد، کارکردها و … . در اینجا ذکر این نکته مهم است که چه چیزی آن‌ها را از پیشنهاد محصولات رقبا متمایز می‌کند و چه مزایایی برای مشتری به همراه دارند. به عبارت دیگر چه چیزی محصول شما را منحصر به فرد می‌کند یا به آن مزیت می‌بخشد.

داده‌های سازمانی

در این بخش، وظایف و مسئولیت‌های سایر افراد درگیر در کار خود را تعیین کنید. مشخص نمایید چه کسی چه کاری انجام می‌دهد (تولید، فروش، حسابداری و …) و چه کسی به چه کسی گزارش می‌دهد. اگر در حال حاضر عضوی از یک سازمان هستید، وظایفی را که انجام می‌دهید شرح دهید و نیازهای آینده کارکنان خود را برآورد کنید. اگر مشاوری بیرونی به شما کمک می‌کند، آن را نیز شرح دهید. برای تشریح بیشتر نحوه راه‌اندازی کسب‌وکار خود، در این بخش نمودار سازمانی به همراه صلاحیت‌های هر شخص را قرار دهید.

تا الان بهتون کمک کرده مقاله طراحی مدل کسب و کار صفر تا صد؟

استراتژی بازاریابی

دلیل اصلی برای راه‌اندازی کسب‌وکار فروش محصولات یا خدمات است. در اینجا استراتژی بازاریابی مطرح می‎‌شود. اهداف اصلی در این بخش از برنامه کسب‌وکار به شرح ذیل هستند:

• بازار هدف خود را مشخص کنید، مشتریان بالقوه خود و دلیل خرید آن‌ها را توصیف کنید.
• اندازه کل بازار را تخمین بزنید و مشخص کنید که واقعاً می‌توانید چه سهمی از آن را به دست آورید.
• یک ساختار قیمت‌گذاری را تعیین کنید که حداکثر سودآوری کسب‌وکار را تضمین نماید.
• تعیین کنید که از چه ترکیبی از تبلیغات و روابط عمومی برای پیشرفت کسب‌وکار استفاده می‌کنید.
• یک استراتژی توزیع که به شما امکان می‌دهد به کارآمدترین روش ممکن به مشتری دست پیدا کنید را طراحی نمایید.

سعی کنید در طراحی این استراتژی‌ها تا آنجا که می‌توانید خاص باشید. استراتژی بازاریابی خود را بیشتر از آرزوها و تفکرات، مبتنی بر واقعیت قرار دهید. بسیاری از اطلاعاتی که برای تدوین استراتژی خود نیاز دارید می‌توانید از کتاب‌ها، مجلات،صنف ها، تحقیقات و مشاهدات خود به دست آورید.

تحلیل رقابتی

در تجزیه و تحلیل رقابتی باید افراد اصلی صنعت را شناسایی و مشخص کنید که کسب‌وکار شما چگونه می‌تواند با آن‌ها وارد رقابت شود . با تمرکز بر نقاط قوت و مزایای خود نشان دهید که چگونه می‌توانید از آن‌ها برای به دست آوردن سهم دلخواه بازار استفاده کنید.

برنامه عملیاتی

این قسمت بخش پیچ و مهره‌های طرح کسب‌وکار است- محلی برای توصیف نحوه تولید یا تحویل محصول یا خدمات شما به مشتری. تمام اطلاعات مربوط به تجهیزات ، امکانات و ملزومات درون این برنامه قرار می‌گیرد. همچنین باید توضیح دهید که چه تکنولوژی‌ها، مهارت‌ها و فرآیندهایی برای انجام کار مورد نیاز است.

اطلاعات مالی در طراحی مدل کسب و کار صفر تا صد:

آخرین بخش تحت عنوان مرکز طرح کسب‌وکار شناخته می‌شود. این بخش اطلاعات مالی مربوط به کسب‌وکارها را شرح می‌دهد، از جمله صورت‌های مالی فعلی شما و همچنین صورت‌های مالی پیش‌بینی شده:

• صورت درآمد
• صورت جریانات نقد
• ترازنامه

برنامه‌ریزی منابع

منابع بی شماری وجود دارد که می‌توانید برای تحقیق، نوشتن و قالب‌بندی طرح کسب‌وکار خود از آن‌ها استفاده کنید. یکی از این منابع بسیار عالی افراد هستند علاوه بر شرکا، سرمایه‌گذاران یا کارکنانی که می‌خواهید در فرآیند برنامه‌ریزی مشارکت دهید، افراد نیز می‌توانند به شما کمک کنند: بانکداران، وکلا، مشاوران مدیریت، اساتید دانشکده‌های مدیریت، تأمین‌کنندگان و توزیع‌کنندگان. در صورت تردید، از درخواست مشاوره ترس نداشته باشید. هر چه ورودی‌های بیشتری داشته باشید، طرح کسب‌وکار شما بهتر خواهد بود. همچنین مراکزی که آمار و ارقام مربوط به صنایع مختلف را منتشر می‌کنند، جز منابع بسیار عالی برای شما هستند.

حرف آخردر طراحی مدل کسب و کار صفر تا صد

برای موفقیت، یک کسب‌وکار باید اهداف کاملاً واضح و یک استراتژی کاملاً پیشرفته برای دستیابی به آن‌ها داشته باشند. به طور خلاصه لازم دارید یک طرح کسب‌وکار است. در هر طرح کسب‌وکاری باید به سؤالاتی از قبیل: در چه کسب‌وکاری فعالیت داریم؟ محصولات یا خدمات ما چیست؟ رقبای ما چه کسانی هستند؟ بازار هدف ما کیست؟ بهترین استراتژی بازاریابی چیست؟ چگونه باید از منابع استفاده شود؟ پتانسیل سود کسب‌وکار از چگونه است؟ پاسخ داده شود. هر طرح کسب‌وکاری باید شامل مواردی از جمله: صفحه عنوان، فهرست مطالب، خلاصه اجرایی، بیانیه مأموریت، شرح کسب‌وکار یا صنعت، شرح محصولات یا خدمات، داده‌های سازمانی، استراتژی بازاریابی،تحلیل رقابتی، برنامه عملیاتی، اطلاعات مالی باشد.

همانطور که گفته شد برای موفقیت هر کسب‌وکاری نیاز به تدوین یک طرح کسب‌وکار است. در واقع افزایش رقابت در بازار و تغییرات سریع در محیط کسب‌وکار نیاز به داشتن برنامه‌ای مدون را ضروری می‌سازد. این برنامه کسب‌وکار تحت عنوان طرح کسب‌وکار مسیر دستیابی به اهداف کسب‌وکار را میسر می‌سازد.