چگونگی محاسبه قیمت تمام شده محصول

بهای تمام شده( محاسبه قیمت )کالاها، معیار مالی بسیار ارزشمندی برای کسب‌وکارهاست؛ چون در آن تمامی هزینه‌های مربوط به تولید و فروش یک محصول اندازه‌گیری می‌شود. صاحبان کسب‌وکار بهای تمام شده را تجزیه‌وتحلیل می‌کنند تا مطمئن شوند که هزینه‌ها در محدوده برآوردهای بودجه قرار دارد و کسب‌وکارشان در حال سودآوری است.

قیمت تمام شده محصول چیست؟

قیمت تمام شده محصول به معنی هزینه‌های مستقیم ایجاد محصول توسط یک بنگاه اقتصادی و شامل هزینه‌ مواد مصرفی و هزینه نیروی کار است. نکته قابل توجه این است که حسابداری بهای تمام شده محصولات هزینه ایجاد محصول به طور مستقیم است و هزینه‌های غیرمستقیم و جانبی مثل بازاریابی، تبلیغات، توزیع و… شامل آن نمی‌شود.

مزایای محاسبه قیمت تمام شده محصول:

۱. تعیین قیمت مناسب برای محصولات

تعیین قیمت مناسب برای کالاهای تولیدی، این امکان را در اختیار شما قرار می‌دهد که هزینه‌های خود را پوشش دهید و درعین‌حال، از حاشیه سود سالمی برخوردار شوید. علاوه بر این، محاسبه بهای تمام شده شما را درباره این‌که دقیقاً چه زمانی باید قیمت‌های خود را افزایش یا کاهش دهید، راهنمایی می‌کند و شما شیوه صحیح قیمت گذاری را متوجه خواهید شد.

۲. درک سلامت مالی کسب‌وکار

با محاسبه هزینه فرایندهای تولید و استفاده از بهای تمام شده برای محاسبه نسبت‌های مختلف، می‌توانید وضعیت سلامت مالی شرکتتان را بهتر درک کنید. از این طریق، می‌توانید درباره این‌که به سرمایه‌گذاری بیشتر یا بهبود مدیریت موجودی‌ها نیاز است یا خیر، تصمیم‌گیری کنید. همچنین، به شما کمک می‌کند که دریابید آیا می‌توانید بدهی‌های خود را صاف کنید؟ اگر نتوانستید، آیا باید هزینه‌های حقوق و دستمزد را کاهش دهید یا این‌که کسب‌وکار خود را به طور کامل تعطیل کنید؟

۳. مدیریت مؤثر مالیات‌ها

بهای تمام شده یک هزینه تجاری است؛ به این معنی که از مالیات کسر می‌شود. دانستن بهای تمام شده به شما کمک می‌کند که مالیات‌های خود را به طور مؤثرتری مدیریت کنید و از بروز مشکلات قانونی جلوگیری کنید. شایان‌ذکر است که اگر بهای تمام شده بالا باشد، مالیات کمتری به شما تعلق می‌گیرد؛ چون درآمد خالص کمتری خواهید داشت. اگرچه پرداخت مالیات کمتر باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های کسب‌وکار می‌شود، اما از طرف دیگر نشان‌دهنده این است که کسب‌وکار شما سودآوری کافی ندارد؛ بنابراین، برای اطمینان از کارایی و سودآوری کسب‌وکارتان، باید تعادل مناسب و درستی برقرار کنید.

۴. شناسایی فرصت‌های آتی برای رشد

تجزیه‌وتحلیل تغییرات بهای تمام شده در چند سال گذشته این امکان را در اختیار شما قرار می‌دهد که با تخمین فروش، درآمد و هزینه‌های عمومی کسب‌وکار در دوره‌ای معین، تصمیم‌های راهبردی بیشتری اتخاذ کنید.

بهای تمام شده می‌تواند انواع زیر را داشته باشد:

• بهای تمام شده مستقیم و غیرمستقیم:

در محاسبه بهای تمام شده فاکتورهای مستقیم و غیر مستقیم وجود دارد. حقوق و دستمزد کارگران به عنوان یک هزینه مستقیم شناخته می‌شود. اما هزینه‌ای که برای باربری کالا‌ها پرداخت می‌کنید، یک هزینه غیر مستقیم در تولید آن است.

• اقلام تفاضلی بهای تمام شده:

هدف از محاسبه بهای تمام شده اقلام تفاضلی، مقایسه هزینه وارد کردن یک محصول با تولید آن در داخل کشور است. برای مثال قبل از راه اندازی خط تولید، این روش به کار گرفته می‌شود.

• بهای تمام شده قابل کنترل یا غیرقابل کنترل:

هزینه‌ها به دو دسته قابل کنترل و غیرقابل کنترل تقسیم می‌شوند. در صورتی که مدیر عملیاتی یا مدیریت سازمان نتوانند هزینه‌های سربار را کنترل کنند (مثل هزینه بیمه کالاها)، این هزینه غیرقابل کنترل در نظر گرفته می‌شود.

• بهای تمام شده اختیاری:

هزینه‌هایی مانند آگهی و تبلیغات، آموزش کارمندان و… در تولید کالا چندان اهمیتی ندارد و می‌توان آن‌ها را به شکل اختیاری حذف کرد.

• بهای تمام شده فرصت از دست رفته:

در صورتی که یک شرکت فرصت درآمد بیشتر و سرمایه گذاری بهتر را در بازار از دست بدهد و سود کمتری نسبت به روش‌های دیگر داشته باشد، بهای تمام شده فرصت از دست رفته محاسبه می‌شود.

روش محاسبه قیمت تمام شده کالای فروش رفته:

برای محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته، باید انواع هزینه‌های ثابت و نیمه ثابت، متغیر و نیمه متغیر و هزینه‌های مختلط شناسایی شود. در محاسبه قیمت تمام شده تنها هزینه دستمزد کارگران و خرید مواد اولیه وجود ندارد. بلکه هزینه‌های دیگری مانند هزینه برق و روشنایی، هزینه سرمایش و گرمایش محیط، باربری کالاها و… می‌تواند به شکل غیرمستقیم روی بهای تمام شده کالاها تاثیر بگذارد. قیمت تمام شده کالا بدون احتساب سود باید لحاظ شود تا به عدد واقعی نزدیک‌تر باشد. اما در صورت تغییر در طول زمان می‌توان محاسبه را مجددا انجام داد. با این روش می‌توان هزینه تمام شده تولید یک کالا، ارائه یک خدمت و تعیین روش مدیریت هزینه‌ها را محاسبه کرد.

روش محاسبه قیمت تمام شده کالای خریداری شده:

در محاسبه قیمت نهایی کالای خریداری شده باید ارزش و عدد پرداختی در صورت مالی ذکر شود. ممکن است ارزش کالا در طول زمان تغییر کند. این اتفاق اثری در عدد ثبت شده اولیه نخواهد داشت. تنها می‌توان در شناسایی دارایی‌ها و مشخص کردن ارزش آن ها، با ذکر تاریخ هزینه را وارد کرد. از طرف دیگر هنگام خرید کالا و مواد اولیه، احتمال پرداخت پول کمتر یا بیشتر از ارزش واقعی وجود دارد. در این صورت ملاک همان عدد پرداختی قرار می‌گیرد. در اصل بهای تمام شده کالا، ملاک محاسبه رقم پرداختی و یکسان سازی آن با شرایط بازار است.

محاسبه قیمت تمام شده در نرم افزار های حسابداری:

نرم افزارهای حسابداری امروزه نقش تعیین‌کننده‌ای در محاسبه درست هزینه‌ها و مدیریت مخارج ایفا می‌کنند. محاسبه قیمت تمام شده هم می‌تواند توسط نرم افزارهای حسابداری صنعتی انجام شود. نرم افزار حسابداری صنعتی باید به تفکیک مراحل تولید و عوامل موثر بر هزینه، کار محاسبه را انجام دهد. به همین دلیل نمی‌توان از هر نرم‌افزار‌ حسابداری انتظار داشت که کار محاسبه بهای تمام شده کالا را انجام دهد. برای این کار به نرم افزار تخصصی با ماژول‌های مشخص نیاز دارید. در این نرم‌افزار باید با واحد تامین این مواد اولیه، انبارداری، حسابداری و تولید ارتباط سیستمی داشته باشیم. این کار برای جلوگیری از ثبت اطلاعات تکراری الزامی است. هزینه‌ها باید به جزیی‌ترین شکل و ریزترین مراحل ثبت شوند. برای محاسبه دقیق، عملیات تولید باید به تفکیک مراحل آن تقسیم شود.

بهای تمام شده چگونه محاسبه می شود؟

فرمول و نحوه محاسبه بهای تمام شده کالا باتوجه‌به ماهیت کسب‌وکار شما متفاوت است. در ادامه، چند فرمول برای محاسبه بهای تمام شده کالاها ارائه شده است:

• خرید خالص= خرید طی دوره + اضافات خرید – (برگشت از خرید + تخفیفات درصدی خرید+ کسورات خرید)
• موجودی کالای پایان دوره = تعداد کالای موجود در انبار × بهای هر کالا
• بهای تمام‌شده کالای تولیدشده = بهای تمام شده کالا در جریان تولید – موجودی کالای در جریان ساخت پایان دوره
• موجودی کالای آماده برای فروش = موجودی کالای اول دوره + خرید خالص
• فرمول بهای تمام‌شده کالای فروخته‌شده= موجودی کالای آماده برای فروش – موجودی کالای پایان دوره

در هر کسب‌وکاری، مدیریت مؤثر هزینه‌ها و فعالیت‌ها، عامل اصلی کسب سود بیشتر و در نهایت بقای آن کسب‌وکار است. بررسی بهای تمام شده به شما کمک می‌کند تا بهتر بفهمید که کدام حوزه‌های تولید بیشتر پول شما را می‌خورند و کدام بخش از فرایندها را باید تغییر دهید. همچنین، در اتخاذ تصمیم‌های تجاری هوشمندانه و بهبود سلامت مالی کسب‌وکار شما را یاری می‌رساند.