دورکاری چیست؟ (مزایا و معایب و انواع آن)

دورکاری سالیان سال است که در بین مردم و در محیط‌های کاری وجود دارد. این روزها شاهد گسترش بیشتر فرهنگ دورکاری در سازمان‌ و شرکت های مختلف هستیم که این امر به دلیل حضور گسترده شبکه های مخابراتی و اینترنت پر سرعت امکان‌پذیر شده است. علاوه بر زیرساخت‌های اینترنت، مسائلی مانند آلودگی هوا و آلودگی صوتی و ترافیک شهرهای بزرگ باعث شده دورکاری به‌عنوان یکی از مهم ترین راه‌های کاهش این معضلات شهری مطرح شود. به‌این‌ترتیب تأثیر این مشکلات بر زندگی شغلی افراد شاغل کمتر شده و بازدهی شغلی آن‌ها نیز بالاتر می‌رود. در ادامه این مقاله به بررسی، انواع مختلف دورکاری و همچنین معایب و مزایا آن میپردازیم. با ما در مرکز دوره های مدیریتی و مهارتی همراه باشید.

دورکاری چیست؟

دورکاری شکلی از تعامل کارکنان و کارفرمایان است که نیازی به حضور فیزیکی فرد در محل کار ندارد. در شیوه قدیمی و سنتی کسب‌وکارها، همه کارکنان باید در محل کار حضور پیدا می‌کردند. ولی در شیوه‌های جدیدتر مانند دورکاری، دیگر نیازی نیست افراد حضور فیزیکی داشته باشند و می‌توانند مسئولیت هایشان را با کمک گرفتن از فناوری‌های روز نظیر رایانه و اینترنت انجام دهند.
این نوع شیوه کاری در گذشته به شکل خیلی محدود وجود داشت اما در چند سال گذشته با شیوع پویروس کرونا بسیاری از شرکت ها برای حضور تمام‌ وقت کارکنان خود دچار مشکل شدیدی شدند و ناچار مسیر شغلی کارکنان را به سمت دورکاری بردند. با اینکه این شیوه به‌صورت اجباری ایجاد شد اما امروزه بسیاری از کارفرمایان و کارکنان از این شیوه کاری استقبال می‌کنند و معتقدند باعث کاهش بازده کاری افراد نمی‌شود.
اما باید در نظر داشته باشید که برخی از مشاغل قابلیت دورکار شدن ندارند. شغل‌هایی که نیازمند حضور فرد در محیط و کار با تجهیزات خاصی هستند که تنها در محل کارشان وجود دارد نمی‌توانند دورکار شوند.

انواع مدل های دورکاری

دورکاری به ۳ دسته کلی تقسیم می‌شود که عبارت‌اند از:

فریلنسر

فریلنسر، شخصی است که به‌صورت دورکاری برخی از پروژه‌ها و کارهای جزئی را انجام می‌دهد.برخی از فریلنسرها علاوه بر انجام کارهای تما‌م‌وقت روزانه یا پاره‌وقت خود، کارهای فریلنسری را نیز انجام می‌دهند. برخی از آنان نیز به‌ دنبال کسب درآمد جانبی در کنار شغل اصلیشان هستند. دسته دیگری از افراد، فریلنسری شغل اصلی آن ها به حساب می آید و از طریق انجام پروژه های دیگران کسب درآمد می کنند.

چند نمونه از مشاغل دورکاری فریلنسری:

• برنامه‌نویسی و طراحی سایت
• مدیریت شبکه‌های اجتماعی
• خدمات طراحی و گرافیک
• نویسندگی و ویراستاری
• مشاوره پروژه ها
• تولید محتوا
• ترجمه متون

دورکاری تمام وقت

در این روش افراد در یک شرکت و یا سازمنا استخدام می‌شوند، اما می‌توانند وظایفشان را به جای محیط شرکت، در خانه انجام دهند. افرادی که در این حوزه شاغل هستند به صورت پروژه‌ای فعالیت نمی کنند و به عنوان یکی از کارکنان شرکت شناخته می‌شوند. در این روش حقوق و دستمزد کارکنان مشخص است و کارکنان وظایف مشخصی دارند.

چند نمونه از مشاغل دورکاری تمام وقت:

• مشاغل حوزه دیجیتال مارکتینگ
• برنامه نویسی و طراحی سایت
• خدمات پشتیبانی از مشتریان
• طراحی گرافیک
• تدریس آنلاین

دورکاری انعطاف‌پذیر

این روش، خود شاخه‌های گوناگونی دارد. برای مثال برخی از شرکت‌ها شرایط کار حضوری دارند، اما در شرایط خاص مثل محدودیت های کرونایی، کارهایشان را به صورت دورکاری به کارکنان می‌سپارند. یا برای مثالی دیگر برخی از شرکت‌ها این حق انتخاب را به کارمند می‌دهند که تعیین کند از راه دور برای مجموعه فعالیت می‌کند یا یک کارمند تمام وقت حضوری خواهد بود.

چند نمونه از مشاغل انعطاف‌پذیر دورکاری:

• بازاریابی و فروش
• منابع انسانی
• حسابداری
• توسعه نرم افزار
• مدیریت پروژه ها
• مدیریت تیم

انواع قرارداد دورکاری

در ایران هنوز شرایط مشخصی از سوی مسئولان برای کار از راه دور مشخص نشده است. درصد زیادی از افراد دورکار به صورت فریلسنر فعالیت می‌کنند و حتی قراردادی در این زمینه وجود ندارد. اما بهتر است شرایط کار و دستمزد از همان ابتدا کار به صورت واضح مشخص باشد و قرارداد دورکاری بسته شود.

قراردادهای دورکاری را می‌توان به صورت قرارداد کار یا قرارداد پیمانکاری بست. در نوع اول، فرد به عنوان کارمند در شرکت شما استخدام می‌شود و مطابق با قوانین کار در شرکت شما فعالیت می‌کند، تنها تفاوت این است که به جای حضور فیزیکی در محیط کار، فعالیت دورکار دارد.

در نوع دوم قرارداد دورکاری، قرارداد پیمانکاری است. این قرارداد اگر با یک شرکت یا یک تیم دیگر بسته شود، دیگر کار از راه دور نیست و برون‌سپاری محسوب می‌شود، اما اگر قرارداد پیمانکاری تک نفره بسته شود همان مفهوم دورکاری را دارد.

مزایای دورکاری

مشاغل دورکاری نیز مثل سایر مشاغل در کنار معایب خود مزایایی را نیز به همراه دارند که در این بخش از مقاله به بررسی برخی از مزایای دورکاری می‌پردازیم.

مزایای دورکاری برای کارکنان

سلامت جسم و روان

کارکنان مشاغل دورکاری کمتر از همکاران خود در مشاغل تمام‌ وقت حضوری، در معرض استرس قرار می‌گیرند. همچنین این کارکنان، نسبت به کارشان ذوق و اشتیاق بیشتری دارند. در واقع این نوع شیوه کار، به کارکنان این امکان را می‌دهد تا در محیط‌ های راحتی کار کنند و شلوغی، اتلاف وقت و رفت‌وآمد صبح و عصر به محل کار را تجربه نکنند، علاوه بر این،‌ فعالیت کردن در خارج از محل کار، به بهبود روند تغذیه کارکنان منجر می‌شود و امکان ورزش بیشتر را برای آنان ایجاد می کند. کارکنان شاداب تر و سالم‌تر، در کارشان بهره‌وری بیشتری را ارائه می‌دهند و همچنین نسبت به شغلشان، تعهد بیشتری دارند.

اشتیاق و علاقه به کار

بیشتر کارکنان دورکار برای انجام کار در خارج از محیط کارشان، انگیزه و تمرکزی بیشتری دارند. آنها در محیطی خارج از محل کارشان، می‌توانند حواس‌پرتی‌های محیطی را از به صفر برسانند و به‌دنبال جایی ساکت و آرام و ‌دور از شلوغی باشند که بهره‌وری کاری آنان را به حداکثر برساند. همچنین توانایی کار در مکان‌های دل‌خواه نیز احساس خوبی در کارکنان به وجود می‌آورد و به آنها انگیزه می‌دهد تا برای رسیدن به اهدافشان بیشتر تلاش و کوشش کنند.

پس انداز در دوران دورکاری

دورکاری هزینه های رفت و آمد را از هزینه های همیشگی شما کم می‌کند. همچنین شاغلان دورکار علاوه بر کاهش هزینه‌های خود می‌توانند مبلغی را نیز پس‌‌انداز کنند. به عنوان مثال به جای آنکه روزانه مبلغی را برای ناهار و یا شام هزینه کنند، در منزل خود غذا می‌خورند. همچنین، به جای آنکه ماهانه مبالغی را صرف خرید لباس‌های رسمی کنند در خانه با لباس خانه فعالیت می کنند .

وابسته نبودن به مکان

این مورد را می‌توان به عنوان اصلی‌ترین مزیت دورکاری به حساب آورد. در این فرایند شما نیازی به حضور فیزیکی در محیط اداره و یا شرکت نخواهید داشت. از این رو می‌توانید امورات و وظایف خود را از هر مکانی مدیریت کنید. اگر در دور دست ترین نقاط جهان هم حضور داشته باشید، پیشرفت تکنولوژی و گسترش اینترنت باعث شده تا امکان رسیدگی به امورات و وظایف به‌سادگی برای شما فراهم باشد.

استقلال داشتن

مشاغل فریلنسری به شما حس آزادی و استقلال را می دهد. به طوری که شما می‌توانید با لباس رسمی به محل کار خود رفته و کارتان را شروع کنید یا از طرفی دیگر با لباس راحتی در خانه خود روی صندلی خود نشسته و مشغول به فعالیت شوید. یکی دیگر از مزایا مشاغل فریلنسری این است که در انتخاب افرادی که می‌خواهید با آن‌ها کار کنید، محل کار، میزان درامد و … استقلال عمل دارید.

موقعیت های شغلی بیشتر

دورکاری می‌تواند دنیای جدیدی از موقعیت‌های شغلی را به روی شما باز کند. دیگر نیازی نیست که محل زندگی شما نزدیک به شرکت و اداره باشد. شما ممکن است موقعیت‌های شغلی در کشورها و یا حتی قاره‌های دیگری پیدا کنید و بتوانید در آن موقعیت مشغول به کار شود.

حفظ سلامت محیط زیست

دورکاری همچنین کاهش آلودگی هوا و حفط هرچه بیشتر محیط زیست را هم در پی خواهد داشت. با کاهش مصرف سوخت و ترافیک شهری مطمئناً محیط زندگی بهتری ایده آل تری خواهیم داشت.

مزایای دورکاری برای کارفرمایان

کیفیت کار و خدمات بهتر

افرادی که پروژه‌های دورکاری انجام می‌دهند آگاهند که برای باقی‌ماندن در عرصه رقابت و اثبات کردن ارزش‌هایشان به مشتریان باید به صورت مستمر آموزش ببینند تا بتوانند کیفیت کار و خدماتشان را در بالاترین سطح ممکن حفظ کنند.

اگر قصد دارید برای افزایش درآمد خود پروژه‌های دورکاری قبول کنید، بی تردید با مشاهده رقابت شدیدی که در این حوزه وجود دارد، ناامید و نگران شده‌اید. هرگز نامید نباشید ، برندسازی شخصی ابزاری قدرتمند است که به افراد تازه‌کار و حتی متخصص و باتجربه کمک می‌کند، تا متمایز از رقبا حضور پیدا کنند و سهم خود را از این بازار دریافت کنند.

سرعت عمل بیشتر

افرادی که به صورت تخصصی دورکاری می‌کنند، تجربه بیشتری در انجام پروژه‌ هایی دارند که بسیار شبیه به پروژه‌های شما هستند، در نتیجه با سرعت عمل بیشتری می‌توانند وظایفی را انجام دهند که به آن‌ها محول کرده‌اید. به علاوه برای آن‌ها سریع تر انجام شدن پروژه‌ها به این معنا است که می‌توانند تعداد پروژه‌های بیشتری را قبول کنند و در نتیجه درآمدشان افزایش پیدا کند.

افزایش بهره وری

کارفرمایان به‌دلیل افزایش بهره‌وری، به کار از راه دور را بیشتر تمایل دارند. در این روش، کارکنان تلاش می‌کنند تا کارشان را با کارایی بیشتری انجام دهند و به نتایج بهتری دست پیدا کنند.

استفاده از نیرو کار متخصص

این روزها شاهد حضور پلت‌فرم‌هایی در سرتاسر دنیا هستیم که راه های دسترسی صاحبین کسب و کار را به شمار زیادی از نیروهای متخصص و خبره را هموار ساخته است. بنابراین تفاوتی نمی‌کند که شما برای طراحی سایتتان، تولید محتوا، طراحی تیزرهای تبلیغاتی، راه اندازی کمپین‌های تبلیغاتی و یا ساخت یک بنر تبلیغاتی به نیروهای خبره نیاز داشته باشید. شما به راحتی می توانید از طریق این پلتفرم ها نیرو مورد نظر خودتان را جذب کنید.

کاهش هزینه ها

یکی دیگر از مزایای دورکاری کاهش هزینه هاست. کارکنانی که به صورت ثابت و تمام وقت برای شما فعالیت می‌کنند، هزینه‌های جانبی بسیار زیادی مانند مالیات، حق بیمه و سنوات خواهند داشت اما با واگذارکردن کارهایتان به نیروی دورکاری می‌توانید هزینه های شرکت را کاهش بدهید. انجام شدن پروژه‌ها از طریق دورکاری برای شرکت‌ها بسیار کم هزینه تر از زمانی خواهد بود که برای مدت زمان کوتاهی کارمند استخدام می‌کنند تا این پروژه‌ها را تکمیل کند.

معایب دورکاری

مشاغل دورکاری نیز مثل سایر مشاغل در کنار مزایا خود معیابی را نیز به همراه دارند که در این بخش از مقاله به بررسی برخی از معایب دورکاری می‌پردازیم.

مشکل بیمه و مزایا برای فریلنسرها

در حالی که یک فرد کارمند(در بیشتر حالات) واجد شرایط دریافت بیمه و مزایایی مثل انواع کارت تخفیف محصولات یا خدمات، مرخصی با حقوق، حق اولاد، حق مسکن و … است، خیلی کم پیش می‌آید که یک شخص دورکار چنین امکانات و مزایایی را دریافت کند. از آنجا که فریلنسرها دارای مشاغل آزاد هستند، در صورت تمایل خودشان باید حق بیمه را پرداخت کنند.

قبول مسئولیت‌ 

وقتی شیوه دورکاری را انتخاب می‌کنید، باید به این موضوع فکر کنید که تمام وظایف و مسئولیت‌ها از جمله پیشرفت در کارتان، حسابرسی‌ها و حتی گاهی پرداخت مالیات بر عهده شخص شما خواهد بود که نباید از زیر بار مسئولیت آن‌ها شانه خالی کنید.

انزوا و گوشه گیری

یکی از مهم ترین معایب کارکردن در محیطی جدای از شرکت و محل کار ، احساس تنهایی و گوشه گیری است. در واقع،‌ ممکن است که جداشدن از محیط کاری شلوغ و انجام مسئولیت‌ در خانه، روز کاری فرد را یکنواخت و خسته کننده کند. برای حل این معضل نیز می‌توان از فضاهایی مانند، کافی‌شاپ‌ها یا رستوران ها و فضاهای کار اشتراکی استفاده کرد. حضور در چنین مکان هایی، به افراد بیشتر احساس اجتماعی‌‌بودن می‌دهد.

بی انگیزه شدن

دوری از محل کار، به انگیزش درونی و خودمحوری نیاز و احتیاج دارد، زیرا هیچ شخصی در این محیط خانه نیست که شما و عملکردتان را زیرنظر بگذارد، بنابراین، اگر احساس می کنید که به‌عنوان کارمند دورکار، سرعت انجام کارهایتان کم شده است، فضای جدیدی را امتحان کنید تا حواس‌پرتی خود را به صفر برسانید.

نبود امکان دسترسی فوری به تیم

از آنجایی که دورکاری، برنامه منعطفی دارد، ممکن است افرادی که باید با آنها ارتباط برقرار کنید، در زمان موردنظرتان در‌دسترس نباشند؛ برای مثال، ممکن است بعضی مواقع، سؤال مهمی از همکارتان داشته باشید، اما در طول آن روز نتوانید به‌صورت آنلاین با او ارتباط برقرار کنید. به‌طور معمول در چنین شرایطی، ارتباط با شخص ثالث می‌تواند مسئله موجود را حل کند؛ همچنین برنامه ریزی برای انجام کارها زودتر از موعد مقرر، می‌تواند به کاهش چنین نیازهای غیرمنتظره‌ای کمک کند.

کاهش مسئولیت‌پذیری

با کاهش نظارت روی عملکرد کارمندان، ممکن است که قابلیت اعتماد و مسئولیت پذیری آنان، به‌اندازه کارکردن در محیط کاری شرکت نباشد. برای حل این معضل نیز می‌توان از روش ارزیابی عملکرد هفته‌ای کارکنان استفاده کرد. در حقیقت، این روش به بهبود عملکرد و افزایش انگیزه آنان برای تلاش بیشتر بسیار کمک می‌کند.

کم شدن روابط اجتماعی

بعضی از بهترین دوستان ما افرادی هستند که زمانی در شرکتی همکار ما بوده اند. این افراد باعث وجود شور و هیجان در محل کار می شوند. هیچ چیز دلچسب‌تر و بهتر از آن نیست که پس از یک هفتۀ کاری سنگین و سخت با همکاران خود به تفریح و گردش بروید.

به عنوان یک کارمند دورکار، قطعاً چنین فرصت‌هایی پیش نخواهد آمد. البته در برخی اوقات دورکاری یک مزیت بزرگ به حساب می آید، به عنوان مثال زمانی که می‌خواهید بر روی یک پروژه مهم تمرکز و فعالیت کنید، هیچ همکاری وجود ندارد که درباره خاطرات خود صحبت کند. اما از طرف دیگر، کار کردن در منزل، بدون ارتباط با دیگران شما را گوشه گیر می‌کند.

حواس پرتی

شما در خانه هیچ همکاری ندارید که حواس شما پرت کند، اما این موضوع به این معنا نیست که حواس شما به هیچ چیز پرت نمی‌شود. دورکاری حواس‌پرتی‌های مخصوص خود را دارد که بنا بر شرایط هر فرد متفاوت هستند. برای مثال ممکن است والدین برای آنکه در کنار کودک تازه متولد شده خود باشد، دورکاری را به جای کار کردن در محل کار ترجیح دهند. اما ممکن است همین نزدیک بودن به کودک باعث شود که بیشتر وقتشان به جای تمرکز بر وظایفشان، به نگهداری از فرزندشان بگذرد.

مشکل عدم تعادل زندگی و کار

دورکاری می‌تواند حد و مرزهای میان زندگی و کار را به هم بزند. قرار گرفتن در محیطی بسیار راحت و آشنا تمرکز روی کار کردن را سخت می‌کند. برای برقراری حد و مرزهای مشخص باید یک برنامه ریزی روزانه برای خودتان بسازید و بعد کار کردن را به این برنامه ریزی روزانه اضافه کنید. برای مثال صبح ساعت 6 از خواب بیدار می‌شوید، به حمام می روید، صبحانه میل می کنید و بعد انجام وظایفتان را تا ساعت مشخصی ادامه می‌دهید. سعی کنید تا فضای مشخصی را برای دورکاری در منزل پیدا کنید که حواس پرتی شما را به حداقل برساند.

وابستگی به اینترنت و فناوری

فناوری مبنای دورکاری، برقراری ارتباط از راه دور و انجام کارها است. حالا به درجه ای رسیده‌ایم که با اپلیکیشن های چت، بردهای وظایف شغلی، جلسات آنلاین و غیره قادر به برقراری ارتباط و کار تیمی فارغ از موقعیت مکانی اعضای تیم هستیم. البته احتمال قطعی و خرابی این فناوری در هر زمان وجود دارد. این مشکلات روی کارتان اثر منفی می گذارد. البته عیب و نقص فناوری در شرکت ها هم مشاهده می‌شود.

پیشرفت شغلی سخت تر

البته این موضوع بیشتر به میزان همت خود فرد بستگی دارد و نمی‌توان آن را جز معایب برای دورکاری دانست. با این حال پیشرفت در دورکاری به صورت طبیعی رخ نداده و در صورت عدم پرداختن به موضوعات و مطالعه موارد جدید، دورکاری می‌تواند فرد را برای همیشه در یک موقعیت شغلی باقی نگه دارد.

کاهش ایده های خلاقانه

بر اساس آمارها، حفظ محیط کاری خلاق در شرایط دورکاری بسیار سخت و چالش‌برانگیز است. حضور فیزیکی، بحث و برخورد رو در رو افراد باعث مطرح شدن ایده‌های خلاقانه بیشتری می‌شود.